Laza và Lenka

 Khoa học luôn đi cùng huyền học.

"Ngày mà khoa học bắt đầu nghiên cứu những hiện tượng phi vật lý, trong một thập kỷ sẽ tạo ra nhiều tiến bộ hơn tất cả những thế kỷ trước cộng lại."

- Nikola Tesla

Không thể không nhắc đến Nikola Tesla, nhà khoa học phát minh ra dòng điện xoay chiều, người mở đầu thế kỷ 20 hiện đại. Câu chuyện cuộc đời ông là bài học về sự cống hiến, hy sinh thầm lặng cho phát triển của nhân loại. Ông sống độc thân và không hề có quan hệ tình cảm hay thể xác với bất kỳ người phụ nữ nào trong suốt cuộc đời.

Cậu bé Nikola sinh ra ở một làng quê nước Croatia thuộc Châu Âu, là con út của một mục sư. Mẹ của ông cũng là con gái của một mục sư trong làng. Nikola Tesla thừa hưởng tình yêu khoa học từ mẹ ông. Bà không biết đọc nhưng lại rất thông minh và thuộc lòng nhiều bài dân ca, đặc biệt là bà thường phát minh ra những đồ gia dụng nhỏ rất hữu dụng. Tesla có ba người chị gái và một anh trai cả qua đời từ khi còn nhỏ. Cậu bé Tesla đặc biệt có hứng thú với kĩ thuật. Năm 17 tuổi, cha Tesla không đồng ý cho cậu đi học xa vì người con trai cả của ông đã mất sớm, ông chỉ muốn con út ở bên cạnh ông yên bình làm một mục sư như cha là được. 

Mọi chuyện sẽ khác nếu không có biến cố ốm nặng của Nikola. Cậu mắc phải căn bệnh tả (cholera), và ốm gần chết trong suốt 9 tháng. Người cha đau sót vô cùng và một ngày trong nỗi sợ hãi Nikola sẽ không qua khỏi, ông đến bên an ủi tinh thần con trai. Thấy vậy Nikola bèn nói: "Nếu cha đồng ý cho con học làm kỹ sư, biết đâu con sẽ khỏi bệnh" Ông kêu lên: "Con sẽ được đến trường kỹ thuật tốt nhất trên thế giới!" 

Nikola Tesla thực sự đã bình phục và người cha đã giữ lời hứa gửi Tesla đến trường kỹ thuật cơ khí tốt nhất trên thế giới lúc bấy giờ ở Austria (Áo). Từ đây Nikola Tesla với lòng say mê khoa học đã cống hiến hết sức toàn bộ phần đời còn lại của mình. Ông để lại vô số các sáng chế mà trong đó nổi bật nhất là dòng điện xoay chiều và sóng radio. Chính ông là người đầu tiên đã miêu tả về "một phương tiện nhỏ gọn" (điện thoại di động) có thể nghe, gọi, gửi, nhận âm thanh, hình ảnh, ký tự vượt qua các đại dương ... 

Trong suốt cuộc đời Nikola Tesla, ông bị ghen ghét và đố kỵ bởi tài năng xuất chúng mà không màng danh lợi. Nơi làm việc của ông bị cháy vô cớ cùng vô số những bản thiết kế tâm huyết và toàn bộ những vật liệu chế tạo. 

Ông ấp ủ suốt đời về việc truyền điện không dây (wireless electricity) mà nếu thành công thì toàn bộ thế giới có thể hưởng năng lượng điện một cách miễn phí. Dĩ nhiên điều này không mang đến lợi ích kinh tế cho những nhà đầu tư lúc bấy giờ, và vì vậy họ đã tìm mọi cách ngăn cản ông. 

“There were certain steps to be accomplished, however, before the wireless could be on a really practical and scientific basis. The next step to accomplish, after all had been done, was to design an apparatus which will exactly suit the earth; that is, which will give the proper wavelengths suitable for it, and will also be in all other respects adapted to the physical conditions of the globe on which we live, and to the place which the plant in erected. The earth is not a sphere; it is an oblate spheroid, owing to the effect of centrifugal force. Now it makes all the difference whether a scientifically correct apparatus is placed in a northern region, near the pole, or near the equator, because the length of the conductor is not the same.”

–Nikola Tesla

(Tesla explaining his wireless art in a pre-hearing interview with his legal counsel in 1916 to protect his radio patents from the Guglielmo Marconi and the Marconi Company.)

“Nikola Tesla On His Works With Alternating Currents and Their Application to Wireless Telegraphy, and Transmission of Power.” Twenty First Century Books, Breckenridge, Colorado, 2002.

“The flying machine of the future–my flying machine–will be heavier than air, but it will not be an aeroplane. It will have no wings. It will be substantial, solid, stable. You cannot have a stable airplane. The gyroscope can never be successfully applied to the airplane, for it would give a stability that would result in the machine being torn to pieces by the wind, just as the unprotected aeroplane on the ground is torn to pieces by a high wind.

"My flying machine will have neither wings nor propellers. You might see it on the ground and you would never guess that it was a flying machine. Yet it will be able to move at will through the air in any direction with perfect safety, higher speeds than have yet been reached, regardless of weather and oblivious of "holes in the air” or downward currents. It will ascend in such currents if desired. It can remain absolutely stationary in the air, even in a wind, for great length of time. Its lifting power will not depend upon any such delicate devices as the bird has to employ, but upon positive mechanical action.“

"You will get stability through gyroscopes?” I asked.

“Through gyroscopic action of my engine, assisted by some devices I am not yet prepared to talk about,” he replied.

“Powerful air currents that may be deflected at will, if produced by engines and compressors sufficiently light and powerful, might lift a heavy body off the ground and propel it through the air,” I ventured, wondering if I had grasped the inventor’s secret.

Dr. Tesla smiled an inscrutable smile.

“All I have to say on that point is that my airship will have neither gas bag, wings nor propellers,” he said. “It is the child of my dreams, the product of years of intense and painful toil and research. I am not going to talk about it any further. But whatever my airship may be, here at least is an engine that will do things that no other engine ever has done, and that is something tangible.”

–Nikola Tesla

“Tesla’s New Monarch of Machines.” New York Herald, Oct. 15, 1911.

“A single ray of light from a distant star falling upon the eye of a tyrant in by-gone times, may have altered the course of his life, may have changed the destiny of nations, may have transformed the surface of the globe, so intricate, so inconceivably complex are the processes in Nature.”

–Nikola Tesla

“On Light And Other High Frequency Phenomena.” Lecture delivered before the Franklin Institute, Philadelphia, February 1893, and before the National Electric Light Association, St. Louis, March 1893.

Nikola Tesla qua đời một mình ở tuổi 87 năm 1943, không một xu dính túi, trong một khách sạn mà ông nợ tiền phòng đã lâu ở New York. 

20 năm cuối đời, Nikola Tesla thường đi dạo trong công viên và cho chim bồ câu ăn. Ông từng tuyên bố mình yêu một con chim bồ câu trắng và khi nó qua đời, ông dự cảm mọi công việc của mình đã đến lúc kết thúc.

Nikola Tesla được rất nhiều phụ nữ viết thư theo đuổi. Khi ông mất người ta tìm thấy hàng tá lá thư chưa được mở, vì Tesla không có thời gian xem chúng. Với sự chuyên tâm vào khoa học, ông không hề có một mối tình lãng mạn nào ngoài những phát minh. Ông ca ngợi phụ nữ và đặc biệt ngưỡng mộ mẹ mình, ông cảm thấy đời độc thân cũng đáng tiếc vì nhiều khi ông cũng rất cô đơn, tuy nhiên ông nói: "Tôi đã kết hôn với Khoa Học từ lâu rồi."

Liên quan đến Nikola Tesla, thời đó ít ai biết câu chuyện bi kịch về Tình Yêu có thật trong lịch sử. Câu chuyện xứng đáng được liệt vào hàng bi kịch trong Tình Sử chung của nhân loại đó diễn ra ở Serbia, giữa Laza và Lenka. 

 Laza Kostic sinh ở Kovilj ngày 31 tháng 1 năm 1841. Ông là nhà thơ, nhà văn, biên kịch, triết gia, dịch giả nổi tiếng, người đại diện cho nền thơ ca lãng mạn Serbian.

Lenka Dundjersk, con gái út của gia đình phú ông Lazar Dundjerski, kém nhà thơ Laza Kostic 30 tuổi. Laza là bạn thân của Lazar Dundjerski. Lenka gặp nhà thơ nghèo vào năm 1891 khi ông đã 50 tuổi và cô mới tròn 20. Cha Lenka đang cho bạn của mình chỗ tạm trú vào thời gian đó.

Lenka đã rất thích đọc thơ và văn của Laza từ khi cô còn nhỏ và ngay khi gặp được tác giả, tình yêu nồng ấm cứ như thế được hình thành. Laza nhận thức được sự khác biệt quá lớn về tuổi tác và sự bất khả thi trong mối quan hệ của họ. Nhà thơ kiềm nén cảm xúc của mình trước nàng bằng mọi giá, và giữ sự tôn trọng với gia đình người bạn đang cưu mang giúp đỡ mình. Lenka si tình tội nghiệp thì vẫn một mực chờ đợi sớm được nhà thơ nọ cầu hôn. Đan xen bởi những cơn bão lòng, tơi tả bởi dằng xé giữa đạo đức và tình cảm, Laza tìm mọi cách chấm dứt mối quan hệ đau khổ này.

 

Ông đã viết một lá thư tới người bạn tốt của mình là Nikola Tesla. Trong đó miêu tả người con gái đẹp tuyệt trần, người thỏa mãn mọi điều kiện trở thành người vợ lý tưởng của một nhà khoa học lớn. Bởi Lenka là cô dâu nhà giàu, và Nikola lại vừa bị cháy trụ sở thí nghiệm 4 tầng, Laza hy vọng có thể mai mối kết hợp hai con người tuyệt vời này để giải quyết tốt đẹp tình huống bất khả thi của chính mình. Nỗ lực này tuy nhiên không thành công. Nikola Tesla phản hồi như thế nào là điều người ta có thể đoán được.

Còn về Lenka, trong nhật ký của mình, cô viết: "Chẳng thể hiểu nổi ngài ấy đang nghĩ gì. Mình đã chờ đợi câu trả lời từ ngài ấy mà rốt cục lại nhận được lời giới thiệu về một nhà khoa học nổi tiếng nào đó ở Mỹ, đồng hương dân tộc Serbia mình. Mình đâu cần người trẻ, đẹp trai hay cao ráo, thông minh hay thiên tài gì ... mình chỉ cần người như Laza Kostic."

(Bởi không thể cầu hôn Lenka, Laza đã thật lòng có nhã ý muốn kén cho nàng một người chồng xứng đáng nhất, tài giỏi nhất, đẹp trai nhất. Mà trong suy nghĩ của nhà thơ thì Nikola Tesla chính là người như thế. Tesla cao 1m9, đẹp trai vô cùng và là gương mặt trẻ xuất sắc nhất của giới khoa học lúc bấy giờ. Lạ là tuy làm khoa học, Tesla lại quen biết và có rất nhiều "bạn nhậu" là nhà văn, nhà thơ lớn, Mark Twain cũng là một người bạn văn chương khác của Tesla).

Không biết làm sao đối mặt với cơn cuồng phong này, Laza cố gắng tìm sự cứu rỗi bằng việc trốn tới tu viện Krušedol. Trong mật thất ông viết bài ca đầu tiên dành cho tình yêu của mình dù lời lẽ chỉ như là tình bạn. Bước cuối cùng trong nỗ lực thoát khỏi Tình Yêu này, nhà thơ đã kết hôn với một phụ nữ giàu có của vùng vào năm 1895, Julian Palanac, qua lời giới thiệu từ người bạn "suýt là cha vợ" của mình.

Không đầy hai tháng sau đó, Lenka qua đời vào sinh nhật lần thứ 25 của cô, ngày 25 tháng 11 năm 1895 tại Vienna. Có rất nhiều lời đồn đại về cái chết của cô gái trẻ, từ việc tự tử vì tình đến nhiễm trùng máu do thuốc xảy thai, sốt đột quỵ, bệnh tim, ... song tin chính thống từ gia đình đại diện thông báo, cô qua đời "trong sự hiện diện của Tổng lãnh thiên thần Michael" vì Typhus fever (Sốt phát ban - Sốt kéo dài - do nhiễm khuẩn)

Laza biết tin này khi ông đang trong tuần trăng mật ở Venice. Đau buồn quá nỗi, tràn ngập nước mắt, Laza đi tới nhà thờ Đức Bà (Santa Maria della Salute - Our Lady of the Savior) và cầu nguyện, xưng tội. Từ đó ông viết lời hát cho bản tình ca tuyệt vời. Bài hát bắt đầu bằng tên Our Lady of Salvation...

Khi đứng trong đền thờ, Laza như đang thấy giấc mơ và hiện thực hòa quyện. Trong giấc mơ họ là vợ chồng nhưng giờ Lenka đã già hơn Laza, không phải bằng tuổi tác, mà bằng cái chết. Những bài ca của Laza là con cái họ, và Laza không sợ chết mà khao khát nó, bởi vì có một thiên đàng nơi Lenka sống, nơi mà cô cuối cùng sẽ trải nghiệm phúc lạc không thể tưởng tượng được cùng sự phục sinh của Tình Yêu.

Santa Maria della Salute

https://www.sutori.com/en/story/laza-kostic-life-between-reality-and-dreams--vcEjVunThhhj1DuJQVipHp6D?fbclid=IwAR1t87H5YLS-jof0eYfFLojU-SAfyCnnoUfBcUhtg2Fi_JCm33OImQcocZE
.....................